پس از ناکامی نیروهای دشمن بعثی، صدام در جلسه ای در روز دهم آذرماه ۱۳۵۹با حضور فرماندهان جنگی می گوید که شنیدن خبر واقعه هفتم آذر و عملیات مروارید بدترین خبر در طول زندگی او بود.
نخستین سال جنگ با وجود تمام سختی ها و مشکلات، لحظات ماندگار زیادی را در دل خود جا داده است که با مرورش حسی از غرور در وجود ایرانیان زنده می شود. عملیات های افتخارآمیز خلبانان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی در اولین روزهای جنگ ضرب شست محکمی به دشمن بعثی نشان داد. خلبانان ایرانی با وجود غافلگیری از تهاجم سراسری دشمن در عرض چند ساعت یک عملیات وسیع را هماهنگ کردند و توانستند بعضی از نقاط استراتژیک دشمن را از کار بیندازند. چند ماه پس از عملیات بزرگ <<کمان ۹۹>>، این بار نوبت به همکاری نیروی هوایی و دریایی ارتش جمهوری اسلامی رسید تا از طریق دریا قدرتشان را به دشمنان دیکته کنند. در هفتم آذر ۱۳۵۹ دریادلان نیروی دریایی ارتش در کنار دیگر نیروهای ارتشی یکی از بزرگ ترین و جاودانه ترین عملیات های دریایی ایران در تاریخ دفاع مقدس را انجام دادند. عملیات <<مروارید>> در همان سال اول جنگ، نیروی دریایی عراق را از کار انداخت و حماسه ای بزرگ را ثبت کرد.
موفقیت در دریا
آذرماه ۱۳۵۹ لحظات سختی برای رزمندگان ایرانی در جبهه ها رقم می خورد. ارتش عراق بخشی از خرمشهر را به اشغال درآورده بود و دشمن همزمان آبادان را در محاصره قرار داده و به دنبال اشغال این شهر بود. عملاً نیروهای زمینی ایران در حال تدافعی قرار داشتند و شرایط سختی بر نیروهای مسلح ایران حاکم بود. در نبود سازماندهی درست نیروهای خودی، ارتش بعث عراق دست بالا را در جنگ داشت و صدام با حمایت ابرقدرت ها به دنبال تنگ کردن حلقه فشار بر ایران بود. صدام آن روزها به اشغال خوزستان امیدوار بود و خود را فاتح جنگ می دید. اما یک حادثه مهم نشان داد که هنوز برای تعیین سمت پیروز جنگ زود است. این اتفاق، صدام را متوجه قدرت بالقوه رزمندگان ایرانی کرد. در سال اول جنگ، دشمن با اتکا به قدرت زرهی و توپخانه اش، قدرت مانور بیشتری در زمین و خشکی داشت و با انبوه نیروهایش به فکر پیشروی روی زمین بود. البته رزمندگان نیز جانانه مقابل دشمن مقاومت می کردند و اجازه اجرای نقشه هایش را نمی دادند. در چنین شرایطی که دشمن روی زمین دست برتر را داشت، آب های نیلگون خلیج فارس به نقطه اتکای ما و محلی برای غافلگیری دشمن تبدیل شد.
دریادار علی اکبر اخگر که در طول دفاع مقدس در عملیات های نیروی دریایی حضوری پررنگ داشته، درباره استراتژی ایران در دریا در دوران جنگ چنین می گوید: <<صدام با سه تفکر راهبردی در دریا عمل کرد؛ وقتی قرارداد ۱۹۷۵ را در ششم شهریور در تلویزیون پاره کرد به دنبال خفگی ژئوپلتیک ایران در خلیج فارس بود. می خواست با هرچیزی که در خلیج فارس به عنوان یک تهدید ی و نظامی به شمار می رود مقابله کند. حتی بحث برگرداندن جزایر سه گانه به کشورهای عربی را مطرح کرد. هدفش این بود عراق را به عنوان تنها قدرت منطقه نشان دهد. برای رسیدن به این کار هم نخست باید نیروی دریایی ما را منهدم و بعد صادرات و واردات کالا از طریق کشتی هایمان را قطع می کرد و بعد به صادرات نفت ما ضربه می زد. نیروی دریایی ایران در ۶۷ روز اول جنگ این کار را با خود عراق کرد. نیروی دریایی ایران اجازه نداد صادرات نفت عراق انجام شود و تردد کشتی های تجاری و نفتکش هایش در بندرهای عراق صورت بگیرد و اوج قدرت نیروی دریایی ایران را در هفتم آذر با ضربه مهلکی که در عملیات مروارید به نیروی دریایی عراق زد، مشاهده کردیم. کاری که عراق می خواست در ۶۷ روز اول جنگ کند توسط نیروی دریایی ایران به خودش برگردانده شد. نیروی دریایی به این نتیجه رسید بهترین راهبرد عملی کردن نقشه های دشمن، پیاده کردن نقشه هایش علیه خودش است و به خوبی این کار را انجام داد.>>
حمله به سکوهای نفتی عراق
با این استراتژی در آبان ۱۳۵۹ دو عملیات مهم اشکان و شهید صفری با موفقیت انجام شد. در جریان عملیات اشکان جریان انتقال نفت عراق از دو سکوی نفتی البکر و الامیه متوقف شد. سه روز پس از عملیات اشکان، عملیات دیگری در دریا پایه ریزی شد. دشمن که انتظار اجرای عملیات دیگری در این منطقه، آن هم در یک فاصله زمانی کوتاه را نداشت در ۱۳ آبان با عملیات شهید صفری مواجه شد. در این عملیات دو گروه از تکاوران نیروی دریایی، البکر و الامیه، دو سکوی نفتی عراق را اشغال کردند و با گذاشتن مواد انفجاری امکان صادرات نفت را به طور کلی از بین بردند.
مرحله سوم این عملیات ها در ۷ آذر به نام عملیات <<مروارید>> انجام شد. امیر دریادار جانباز <<ناصر سرنوشت>>، تنها بازمانده ناوچه پیکان، درخصوص انجام عملیات مروارید چنین می گوید: <<ناخدا یکم مصطفی مدنی نژاد جانشین وقت فرماندهی نیروی دریایی ارتش عملیات مروارید را طراحی کرد. این عملیات مرکب از هفت تکاور، هوادریا، ناوچه پیکان و دیگر واحدهای شناور نیروی دریایی ارتش انجام شد. زمانی که صدام گفت تمامی پایانه های نفتی ایران را منهدم و آبراه ها را مسدود می کنم و چیزی از ارتش ایران باقی نمی گذارم، این حرف برای ما سنگین بود و نمی توانستیم قبول کنیم بنابراین درخواست عملیات کردیم تا اینگونه به او پاسخ دهیم. درواقع، دریادلان نیروی دریایی ارتش با خود اندیشیدند که اگر دیر بجنبند عراقی ها با پوتین هایشان ما را له می کنند.>>
امیر سرنوشت اهداف اصلی این عملیات را چنین بازگو می کند: <<هدف اصلی از عملیات مروارید انهدام نیروی دریایی ارتش عراق بود و طراحی این عملیات به این شکل بود که ما برای درگیری و ارتباط مستقیم با دشمن باید آن ها را به نحوی به دریا می کشاندیم و دیدیم بهترین راه آن است که به عنوان یک طعمه از خودمان استفاده کنیم. برویم سکوی البکر را بگیریم و آن ها را تحریک کنیم که به دریا بیایند که خوشبختانه این عملیات با موفقیت و با همکاری خلبانان شجاع هوادریا انجام شد. ایران از آن تاریخ به بعد توانست کنترل خلیج فارس و تنگه هرمز را در اختیار بگیرد و اجازه ندهد عراق نیروی دریایی داشته باشد.>>
جاودانگی شهید همتی با ناوچه پیکان
پس از انجام عملیات های اشکان و شهید صفری از یک سو یگان های دشمن دیگر جرئت ظاهر شدن بر پهنه آب های خلیج فارس را نداشتند و از سوی دیگر دولت بعثی عراق از ضربات دریادلان نیروی دریایی بر اقتصاد آن کشور بسیار عصبانی بودند. همین امر مقدمات اجرای عملیات مروارید را فراهم ساخت؛ طرحی که با اجرای آن اندک جرئتی را که دشمن به خود می داد تا در آب های اطراف خود تردد نماید، یا اخباری در مورد حضورشان در بنادر سایر کشورهای عرب حاشیه جنوبی خلیج فارس می رسید، از بین برد.
برنامه عملیات بر این بود تا با حمله مجدد به پایانه های نفتی دشمن و تصرف آنها، نیروی های دریایی دشمن تحریک بشوند و دست به اقداماتی بزنند که رزمندگان در انتظار آن بودند. براساس تجزیه و تحلیل انجام شده فرماندهان و کارشناسان نیروی دریایی ارتش، مشخص بود که فرماندهان عراقی توان پذیرش سومین حمله به پایانه های البکر و الامیه، آن هم در فاصله زمانی کم را ندارند. به همین دلیل برای مواجهه با این حمله تصمیمات عجولانه خواهند گرفت و یگان های خود را خیلی سریع به دریا اعزام خواهند کرد. علاوه بر موارد فوق جلوگیری از صدور نفت عراق از طریق دو پایانه نفتی البکر و الامیه به منظور اختلال در نظام اقتصادی عراق، قطع ارتباط دریایی دشمن و مسدود کردن خطوط مواصلاتی بین المللی این کشور و همچنین ایجاد پست دیدبانی در سکوی البکر برای نیروی خودی جهت اعمال کنترل بر ترددهای احتمالی دشمن در آینده را نیز باید به اهداف عملیات افزود.
شهید محمدابراهیم همتی و ناوچه پیکان به همراه ناوچه جوشن در این عملیات نقشی مهم و تأثیرگذار ایفا کردند. روی ناوچه پیکان، در کنار شهید همتی، شهید سروان خلبان ابراهیم شریفی نیز به عنوان راهنما حضور داشت که به همراه فرمانده شهید ناوچه پیکان، اطلاعات خوبی از محل هدف ها در اختیار هواپیماهای خودی قرار می داد. در این عملیات نیز حضور داشت و ناوچه پیکان را همراهی می کرد.
پس از پیاده شدن نیروها و تصرف سکوی البکر، دشمن نیروهایش را به سوی رزمندگان گسیل داشت. ناوچه پیکان که از قبل خود را در پناه اسکله البکر به خوبی مخفی کرده بود، طی یکسری کدهای رمز، اطلاعات بسیار مفیدی از منطقه به خلبانان ارائه داد و آن ها نیز سریعاً به سمت هدف های مشخص شده توسط پیکان، ادامه مسیر دادند. شهید همتی که فرماندهی ناوچه پیکان را برعهده داشت به طرف شناورهای دشمن شلیک کرد. همزمان جنگنده های دشمن به پیکان حمله کردند و نیروی هوایی ارتش نیز به پشتیبانی از ناوچه پیکان وارد عمل شد. نتیجه حاصل شده واقعاً خیره کننده بود، حدود ۱۲ شناور و ناوچه دشمن توسط ناوچه پیکان و نیروی هوایی غرق شدند. ناوچه پیکان در جریان این عملیات همچنان می جنگید تا اینکه حوالی ساعت ۱۴ یا ۱۵ موقع خروج از موضعش، درحالی که یکی از ناوچه های دشمن در انتهای اسکله ها پنهان شده بود، آن را مورد اصابت چهار موشک خود قرار می دهد. موشک اولی با مانور پیکان اصابت نمی کند، اما موشک دوم برخورد می کند و باعث از کار افتادن سیستم کنترلش می شود. پشت بندش موشک های سوم و چهارم باعث انهدام ناوچه پیکان می شوند. شهید همتی فرماندهی لایق و جسور بود و در همان ماه های ابتدایی جنگ حجم بسیار بالایی از مأموریت های دریایی را به وسیله ناوچه پیکان به انجام رساند. این فرمانده سرانجام به همراه پرسنل شجاع خود در شمال خلیج فارس، در دل آب های گرم و نیلگون آن جای گرفت.
درنتیجه این عملیات نیروهای ایرانی بیش از ۹۰ درصد از یگان ها و نیروهای پشتیبانی کننده ناوگان درگیر دریایی عراق را منهدم کردند و با تصرف بزرگ ترین پایانه های صدور نفت منطقه، یعنی دو سکوی نفتی <<البکر>> و <<الامیه>> که شاهرگ حیاتی و اقتصادی عراق بود و همچنین پاکسازی چند منطقه دریایی در شمال خلیج فارس، منجر به از بین رفتن ناوگان اصلی نیروی دریایی صدام شدند. عملیات مروارید مسیر جنگ را به طور کلی تغییر داد. این عملیات ضمن نابودی نیروی دریایی عراق موجب شد تا بتوانیم وضعیت اقتصادی جنگ را کنترل کنیم. به عبارت دیگر، عراق تا پایان جنگ دیگر نتوانست از خلیج فارس نفت صادر کند. رزمندگان ایرانی موفق شدند نیروی دریایی عراق را جلوی خاکش و درست چسبیده به سکوهای نفتی اش که ورودی بندرشان است، شکست دهند.
عملیات مروارید موجب وحشت بعثی ها و شوکه شدن صدام شد. صدام برای جبران از بین رفتن نیروی دریایی اش، جنگنده ها و هلی کوپترهایی را از کشورهای مختلف به ویژه فرانسه خریداری کرد و آن ها را مجهز به موشک های سوپر سونیک اگزوست کرد که هرکدام از این موشک ها، ۲ میلیون دلار ارزش داشتند.
پس از ناکامی نیروهای دشمن بعثی، صدام در جلسه ای در روز دهم آذرماه ۱۳۵۹با حضور فرماندهان جنگی در دفتر کارش به مسئولان حمله کننده اش در بخش شمال خلیج فارس می گوید که شنیدن خبر واقعه هفتم آذر و عملیات مروارید و کسب پیروزی قاطع ایرانی ها در این عملیات، بدترین خبر در طول زندگی او بود.